Depresja u dzieci i młodzieży jest tematem, który coraz częściej pojawia się w rozmowach między rodzicami, nauczycielami i specjalistami. Zmiany społeczne, presja w szkole, trudności z samoakceptacją czy problemy relacyjne mogą przyczyniać się do pogarszającego się zdrowia psychicznego młodych ludzi. Według raportu Fundacji Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii, w ostatnich latach wzrosła liczba dzieci wymagających wsparcia psychiatrycznego i psychologicznego, a przyczyny depresji obejmują zarówno czynniki biologiczne, jak i społeczne.
Wczesne rozpoznanie objawów depresji oraz odpowiednia reakcja mogą znacząco wpłynąć na poprawę ich samopoczucia i dalszy rozwój emocjonalny.
Objawy depresji u dzieci i młodzieży
Objawy depresji u młodych osób mogą różnić się od tych, które występują u dorosłych. Do głównych symptomów należą:
- Obniżony nastrój i brak energii – dziecko jest apatyczne, wycofane i zmęczone;
- Zmiany w zachowaniu – agresja, drażliwość lub wzmożona płaczliwość, a także niechęć do interakcji z rówieśnikami;
- Problemy z koncentracją i pamięcią – wpływają one na wyniki w szkole i codzienne funkcjonowanie;
- Brak apetytu lub nadmierna potrzeba jedzenia;
- Zaburzenia snu – nadmierna senność jak i bezsenność;
- Poczucie winy i niska samoocena – pojawiają się negatywne myśli o sobie, poczucie braku sensu życia;
- Unikanie szkoły lub zajęć towarzyskich – izolacja społeczna i częste unikanie obowiązków, szczególnie szkolnych.
Depresja u dzieci i młodzieży często przejawia się również w formie objawów fizycznych. Dziecko może narzekać na częste bóle głowy lub brzucha, doświadczyć duszności, przyspieszonego bicia serca, biegunek czy wymiotów.
Jak możemy pomóc dzieciom jako rodzice i nauczyciele?
- Otwarte rozmowy i empatia
Często dzieci obawiają się mówić o swoich problemach z powodu strachu przed oceną. Ważne, aby rozmowy na ten temat były pełne empatii i zrozumienia, bez osądzania. Lepiej unikać trywializacji ich problemów poprzez stwierdzenia: „w twoim wieku nie ma powodu do zmartwień”.
Należy unikać fraz, które mogą sprawić, że dziecko poczuje się niezrozumiane lub obwiniane, jak „weź się w garść” – zamiast tego lepiej powiedzieć: „Jestem przy Tobie, chcesz porozmawiać?”.
- Budowanie zdrowych nawyków żywieniowych i stylu życia
Zdrowa dieta oraz aktywność fizyczna mają istotny wpływ na zdrowie psychiczne. Równowaga cukru we krwi, odpowiednia ilość witamin (szczególnie z grupy B, D oraz kwasów omega-3), a także regularny sen wspierają dobre samopoczucie. Dzieci i młodzież potrzebują stałego rytmu dnia, aby czuły się bezpiecznie i miały energię do codziennych wyzwań.
- Ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem
Jednym z ważniejszych czynników wpływających na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży jest ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem. Zbyt częste korzystanie z mediów społecznościowych i gier elektronicznych może potęgować objawy depresji i pogłębiać poczucie izolacji. Warto wprowadzić zasady korzystania z technologii i monitorować ich przestrzeganie, zapewniając jednocześnie inne sposoby na relaks.
- Wsparcie specjalistyczne
Konieczna może być konsultacja z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą dziecięcym. Pomoc specjalisty jest niezbędna, gdy dziecko wykazuje myśli samobójcze lub inne sygnały wymagające pilnej interwencji.
- Telefoniczne i internetowe wsparcie kryzysowe
Dla dzieci, młodzieży i rodziców dostępne są telefony zaufania, gdzie mogą uzyskać bezpłatną i anonimową pomoc:
a) Całodobowy dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12;
b) Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę oferuje linię wsparcia pod numerem 116 111. Można się również skontaktować wysyłając anonimową wiadomość online przez www.116111.pl/napisz.
c) Telefon dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci: 800 100 100, to bezpłatna, anonimowa infolinia oraz pomoc online dla dorosłych poszukujących wsparcia w reagowaniu na trudności i zagrożenia, które mogą dotknąć dzieci i młodzież. Zespół infolinii udziela informacji i wskazówek dotyczących takich problemów, jak przemoc i agresja w szkole, cyberprzemoc, zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystywanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, uzależnienia, depresja, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania. Więcej informacji na stronie: www.800100100.pl.
Przydatne linki:
Depresja to poważne zaburzenie, które nie może być lekceważone. Dzięki szybkiej reakcji rodziców, nauczycieli i specjalistów możliwe jest zapewnienie młodym ludziom odpowiedniego wsparcia, które pozwoli im wrócić do zdrowia i budować silne, pozytywne relacje z rówieśnikami oraz dorosłymi.
Bibliografia:
- https://www.edukacja-zdrowotna.pl/jak-pomoc-dziecku-z-depresja/
- https://www.aps.edu.pl/media/2395770/dziecko-w-sytuacji-kryzysowej-wspierajaca-rola-pracownikow-oswiaty.pdf
- https://fdds.pl/_Resources/Persistent/4/b/2/8/4b284d3df9b1087f1d2d0c9724538c9c6f24bf6e/Dzieci%20si%C4%99%20licz%C4%85%202022%20-%20Zdrowie%20psychiczne%20dzieci%20i%20m%C5%82odzie%C5%BCy.pdf
- https://e-psychologiawychowawcza.pl/article/540911/pl
- https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2019.00543/full
